Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo, Karadeniz Girişimi’nin bölgeden dünyaya tahıl ve gübre getirmesi gününün erken saatlerinde yaşanan çöküşün ardından Güvenlik Konseyi’ne bilgi verdi.
“Bu savaş ne kadar uzun sürerse, daha geniş bir çatışma olasılığı da dahil olmak üzere sonuçları o kadar tehlikeli olur” diye uyardı.
“Ukrayna halkının ve küresel topluluğumuzun iyiliği için bu anlamsız, haksız savaş sona ermeli.”
Bir ‘yaşayan cehennem’
Bayan DiCarlo, 24 Şubat 2022’de savaşın başlamasından bu yana yaşanan yıkımın bedelini anlattı.
“Rusya’nın tam ölçekli işgalinin başlamasından bu yana 500 günden fazla bir süre geçti, Ukrayna’da yaşam, Genel Sekreter’in tanımladığı gibi, ‘yaşayan bir cehennem’ olmaya devam ediyor” dedi.
BM insan hakları ofisi OHCHR’ye göre bugüne kadar 9.287 kişi öldü ve 16.300’den fazla kişi yaralandı, ancak gerçek sayıların muhtemelen daha yüksek olması muhtemel.
Özellikle çocuklar ağır darbe aldı, 537 kişi öldü. Geçen yıl Ukrayna, en fazla sayıda çocuğun öldürüldüğü ve sakatlandığı, okullara ve hastanelere en çok saldırının yapıldığı ülke oldu.
“Genel Sekreter’in sürekli olarak altını çizdiği gibi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali BM Şartı’nın ve uluslararası hukukun açık bir ihlalidir” dedi.
Nükleer güvenlik endişeleri
Ayrıca, savaşın ilk haftalarından beri Rus kontrolü altında olan, kuşatma altındaki Zaporizhzhia Nükleer Santrali’ndeki duruma da değindi.
Son günlerde, orada konuşlanmış Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’ndan (IAEA) uzmanlar, görünüşe göre nükleer santralden biraz uzakta bir dizi patlama sesi duydular.
“Ülkedeki askeri çatışma sırasında tesisin karşı karşıya olduğu potansiyel nükleer güvenlik ve güvenlik risklerinin kesin bir hatırlatıcısıdır” dedi.
Milyonlara yardım ulaştırmak
Ukrayna’da çatışmalar şiddetlenirken, BM ve ortakları, cephe bölgelerine 65’in üzerinde kurumlar arası konvoyla bu yıl şimdiye kadar beş milyondan fazla kişiye ulaşan yardım sağlamaya devam ediyor.
İnsani yardım görevlilerinin, yaklaşık 3,7 milyon insanın yardıma ihtiyaç duyduğu Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporizhzhia bölgelerinin Rus kontrolündeki bölgelerine hala erişemediğini söyledi. Hem Moskova hem de Kiev ile ilişkiler devam ediyor.
Geçen ay Dnipro Nehri kıyısındaki toplulukları harap eden ve yerel ekosistemleri etkileyen Kakhovka Barajı’nın yıkılmasının ardından erişim de kritik öneme sahip.
eve gitmeyi özlemek
Bu arada, yerinden edilme ciddi bir endişe olmaya devam ediyor. 6,3 milyondan fazla Ukraynalı mülteci olarak yaşıyor ve tahminen 5,1 milyonu ülke içinde yerinden edilmiş kişiler (IDP’ler). BM ajansı IOM, savaşın Şubat 2022’de başlamasından bu yana 1,1 milyon mülteci de dahil olmak üzere yaklaşık 4,76 milyon insanın topluluklarına geri döndüğünü söyledi.
Geri kalan mültecilerin ve yerinden edilmiş kişilerin çoğu evlerine dönmek istese de, Ukrayna şu anda dünyanın en yoğun mayınlı ülkeleri arasında yer aldığından, güvensizlik bunu neredeyse imkansız kılıyor.
‘Üzücü’ hak ihlalleri
Bayan DiCarlo ayrıca savaş sırasında işlenen “üzücü insan hakları ihlalleri sicili” hakkında da rapor verdi. İstismarlar arasında keyfi olarak yaşamdan mahrum bırakma, keyfi gözaltı ve zorla kaybetme, işkence ve kötü muamele ve çatışmayla ilgili cinsel şiddet yer alıyor.
BM insan hakları ofisi OHCHR’nin son raporu, Rusya tarafından gözaltına alınan 864 kişiyi ve çoğu vakanın zorla kaybetmeye vardığını belgeledi. Sivil tutukluların yüzde 90’ından fazlasının cinsel şiddet de dahil olmak üzere işkence veya kötü muameleye maruz kaldığı bildirildi.
Adalet ve hesap verebilirlik
OHCHR tarafından bildirildiği üzere, “Rusya Federasyonu tarafından keyfi olarak gözaltında tutulan 77 sivilin iddia edilen yargısız infazından da ciddi endişe duyuyoruz” dedi.
BM insan hakları ofisi ayrıca Ukrayna güvenlik güçleri tarafından, çoğu çatışmayla ilgili suçlardan şüphelenilen kişiler tarafından 75 keyfi gözaltı vakasını belgeledi. Vakaların çoğunda, yüzde 57’sinde işkence ve kötü muamele meydana geldi.
“Cephe cephesinin hangi tarafından gelirlerse gelsinler, insan hakları ihlallerinin tüm kurbanları adaleti ve hesap verebilirliği hak ediyor. Cezasızlık devam etmesine izin verilmemeli” dedi.
Rusya yeniden düşünmeye hazır
Rusya’nın Birinci Daimi Temsilci Yardımcısı Dmitriy Polyanskiy Konsey’de yaptığı konuşmada, Karadeniz Girişimi’nin bir yıllık faaliyetinin ardından sonlandırılması kararına değindi.
Mısır ve buğday ihracatının çoğunun daha zengin ülkelere gittiğini, en az gelişmiş ülkelerin yüzde üç ve BM Dünya Gıda Programı’nın (WFP) daha da azını aldığını söyledi.
Bir tercüman aracılığıyla konuşarak, “Bu gerçekler çok tatsız ve kendileri için konuşuyorlar ve bu nedenle Karadeniz Girişimi çok fazla uzatmadan insani bir girişimden ticari bir girişime yeniden biçimlendirildi” dedi.
Bay Polyanskiy ayrıca, BM’nin çabalarına rağmen, batılı ülkeleri Rusya’nın ihracatına yönelik paralel bir anlaşmaya uymaya ikna etmede “ilerleme” kaydedilmediğini belirtti.
“Rusya Federasyonu, batı başkentlerinden vaatler ve güvenceler almak yerine, ancak somut sonuçlar elde edildiğinde yeniden başlamayı düşünmeye hazır olacaktır” dedi.
‘Şantaj’ ve ‘açlık oyunları’
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, ülkesinin uluslararası pazarlara ihracat akışını sürdürmek istediğini ve Rusya’nın dünyaya “şantaj” yaptığını söyledi.
“Bu şantaj, artan gıda fiyatları ve açlık tehdidiyle karşı karşıya kalan milyonlarca Ukraynalının ve başta Afrika ve Asya olmak üzere dünya çapında on milyonlarca insanın hayatını etkiliyor” dedi.
Sayın Kuleba, tahıl girişiminin küresel gıda fiyatlarında düşüşe yol açtığını hatırlattı.
BM Üye Devletlerini “Rusya’nın iyi niyetle anlaşmaya katılımını sürdürmesini ve Açlık Oyunlarını durdurmasını kesin olarak talep etmeye” çağırdı.